පිටගැස්ම

ඔන්න මම රබන් ගහලා, මල්වෙඩි එහෙම පත්තු කරලා අලුත් බ්ලොග් එක පටන් ගත්තා. 


බ්ලොග් එකේ පළවෙනි පෝස්ට් එකම ඒ තරම් අද කාලෙ සුලභ නැති ලෙඩකින් පටන් ගන්නයි යන්නෙ. ඒකට හේතු වුනේ අද වුනු පුංචි සිදු වීමක්.


මෝටර් බයිසිකලයෙන් ඇද වැටිලා තුවාල වුණ තරුණයෙක් ආවා අද හවස. දණහිසේ වුණ තරමක් ගැඹුරු තුවාලයට බෙහෙත් දැමීමෙන් අනතුරුවයි මම පිටගැස්ම එන්නත පිළිබඳව ඔහුගෙන් විමසා සිටියේ. 
"අවුරුදු 10ක් වගේ ඇතුළත පිටගැස්ම විදලා තියනවා ද?"
ඔහුගෙ පිළිතුර අපූරු එකක්


"පිටගැස්මට බේත් නම් ඕනා නෑ, එතන මළකඩ මොකුත් තිබුනෙ නෑ"


පිටගැස්ම, එහෙමත් නැත්නම්  tetanus පිළිබඳව ඒ වගේ මතිමතාන්තර නම් ඕනෑ තරම්.


"  අනේ මට මලකඩ ඇණයක් ඇනුනා, ඉක්මනට පිට ගැස්ම එකක් විදින්න"   කියාගෙන එන අයත් අනන්තයි


ඔන්න මගෙ පළවෙනි ප්‍රශ්නය....


1) පිටගැස්ම සහ මලකඩ ඇණ අතර ඍජු සම්බන්ධයක් තිබේද?
උත්තරය ඍජු සම්බන්ධයක්  "නැත"


2) එහෙනම් මොකද්ද මේ හැමෝම හිතාගෙන ඉන්න කතාව?
ඒකට උත්තරේ පස්සෙ කියන්නම්.


ඔන්න මම මුල ඉඳන්ම විස්තරේ පටන් ගන්නයි යන්නෙ.


3) මොකද්ද මේ පිටගැස්ම හෙවත්  tetanus?


මේ සඳහා මූලිකවම වග කියන්න ඕනා clostridium tetani  බැක්ටීරියාව . ඒ මගින් නිපදවන විෂ රසායනිකයක් වන  tetanospasmin නිසා අපේ ශරීරයේ මාංශ පේශී වල, ස්නායු පද්ධතියෙ  ක්‍රියාකාරීත්වයට බාධා පැමිණීම තමයි මෙහිදී සිදු වෙන්නෙ.

4) කවුද මේ clostridium tetani ? මොනවද කරන්නෙ?


බැක්ටීරියාව අක්‍රිය ස්වරූපයෙන් (spores) මළ අපද්‍රව්‍ය වල  (ගවයන් වැනි සත්ව මළ ප්‍රධානයි) , පසේ, ධූවිලි වල, විවිධාකාර උපකරන මතුපිට (යකඩ ඇණද ඇතුළුව) වල ඉන්නවා. 


අපේ ඇඟේ මොකක් හරි ක්‍රමේකින් තුවාලයක් වුණොත් [පිච්චීමක්, කැපීමක්,සිදුරු වීමක්-{body piercing  ගැනත් අමතක කරන්න එපා}] මේ බැක්ටීරියා බීජ, නැත්නම් spores අපේ රුධිරයට එක් වෙනවා. එහිදී මම මුලින් කියපු tetanospasmin විෂ රසායනය නිපදවනවා. මේ විෂ රසායනය අපේ පර්යන්ත ස්නායු පද්ධතියේ  ක්‍රියාකාරිත්වය ට බාධා එල්ල කිරීමක් තමයි මෙහිදී සිදු වෙන්නෙ.


6)පිට ගැස්ම  රෝගියා හඳුනා ගන්නට උදවු වෙන ලක්ෂණ මොනවාද?


බැක්ටීරියාව රුධිරගත වීම සහ රෝග ලක්ෂණ පහල වීම අතර කාල සීමාව දින 1ක සිට මාස කීපයක් පමණ වන්නට හැකියාවක් තියනවා. ඒ නිසා ඇතැම් විට තුවාලයක් පිළිබඳව මතකයත් ඒ වන විට රෝගියාගෙන් ගිලිහී ගොස් තිබිය හැකියි.


රෝගයට අනන්‍ය වන රෝග ලක්ෂණ මතු වන්නට පෙර, උණ, හිසරදය, මස් පිඬු  සහ හන්දිපත් වේදනාව ආදී ලක්ෂණ රෝගියා විසින් අත්දකිනවා.සැබෑ පිටගැස්ම ලක්ෂණ මතුවන්නේ ඉන් අනතුරුවයි. පර්යන්ත ස්නායු පද්ධතියට ඇති කරවන බලපෑම සමගම, මාංශ පේශී වල  නිවැරදි ක්‍රියාකාරීත්වට බධා එල්ල කරනවා. එම නිසා මස් පිඬු වල තද වීම (hypertonia)   පෙන්නුම් කෙරෙනවා.


මේ මගින් ඇති වන රෝග ලක්ෂණ කිහිපයක් මෙසේ දැක්විය හැකියි. 


a)හනු වල මස් පිඬු තද වීම නිසා මුඛය විවර කිරීමට අපහසු වීම. - trismus sign (lockjaw)

                                   http://www.astrium.com/uploads/images/dossier/tetanos7.


b)මුහුණේ මාංශ පේශි වල ඇති වන තද ගතිය නිසා රෝගියාගේ මුහුණේ නියවීමකට සමාන පෙනුමක් ඇති වීම. (risus sardonicus)

                                  http://otm.oxfordmedicine.com/content/vol5/issue1/images/large/med-9780199204854-graphic070622002.ጅፐግ


c)පසුපසට වක් වූ සිරුර සහ පසු පසට නැවී ගිය හිස. (ophisthotonus)

                                           http://kardzmed.com/kardz/images/stories/tetanus.ጅፕግ


d)muscle spasms


e)ආහාර ගිලීමේ අපහසුතාවය සහ ශ්වසනයේ අපහසුතාවය.


f) හර්ද ස්පන්දනයේ අක්‍රමිකතාවයන් සහ රුධිර පීඩනයේ ඇති වන විචලනය වීම.


7) පිටගැස්ම රෝගය වලක්වා ගන්නේ කෙසේද?


පිටගෙස්ම රෝගය වලක්වා ගැනීම උදෙසා අනුගමනය කරන මූලිකම කාර්යය වන්නේ, ජාතික ප්‍රතිශක්තිකරණ වැඩසටහන මගින් ලබා දෙන එන්නත. 

දරුවෙකු ට මාස 2, 4, 6, 18 යන කාල වල ලබා දෙන ත්‍රිත්ව එන්නතෙහි පිට ගැස්ම සඳහා වන ප්‍රතිශක්තිය අඩංගු වෙනවා.(ත්‍රිත්ව එන්නත මගින් ආවරනය කරනු ලබන අනෙක් රෝග දෙක වන්නේ ගලපටලය -diphtheria හා කක්කල් කැස්සයි-pertusis. එමෙන්ම වර්තමානයේදී හිමෝ‍ෆිලස් ඉන්ෆ්ලුවන්සාවට හා හෙපටයිටිස් සඳහා වන එන්නත් ද මේ සමගම දෙනු ලබනවා.එමෙන්ම පාසලට ඇතුළත් වීමේදී, එනම් අවුරුදු 5 දී සහ අවුරුදු 13 දී පමණද පිටගැස්ම සඳහා වන තවත් එන්නත් දෙකක් දීම සිදු කෙරෙනවා. )


යම් කිසි පුද්ගලයෙකු පිටගැස්ම එන්නත් 6 ම ලබාගෙන ඇත්නම් , තවත් වසර 10ක් ගතවන තුරු සාමාන්‍යයෙන් ඔහුට එන්නත අවශ්ය වන්නේ නැහැ. ( එහෙත් තුවාලයේ ස්වභාවය මත එය වෙනස් විය හැකියි)


මීට අමතරව ගර්භනී මවුවරුන්ට ද පිට ගැස්ම එන්නත ලබා දීම සිදු කෙරෙනවා.ඒ අලුත උපන් බිළිඳා පිටගැස්මෙන් ආරක්ෂා කරන්නයි


මේ කියන බේත් විදින එක සෞඛ්‍ය ක්ංඒත්‍රයේ වගකීම. නමුත් රෝගියා විසින් ද සිදු කළ යුතු දේ තිබෙනවා. එනම් තුවාලයක් සිදු වූ විට එය  හොඳින් පිරිසිදු කිරීම, වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය තුවාල සඳහා නොපමාව ඒ සඳහා එළඹීම, විශේෂයෙන්ම දිය වැඩියා රෝගීන් හැකි ඉක්මනින් වෛඩ්‍ය වරයෙකු හමු වීම ආදී කරුණුයි.


**පිටගැස්ම සහ මලකඩ ඇණ අතර සම්බන්ධයක් තිබේද?
මළකඩ ඇණ සහ පිටගැස්ම අතර ඇති සම්බන්දතාවය ගැන සිතා බැලුවොත් එහිද තරමක පදනමක් තිබෙනවා. මලකඩ ඇණයක් යනු පරණ වෙමින් පවතින්නක්. එම නිසා එහි පිටගැස්ම බැක්ටීරියාව ඇතුළු විශ බීජ ‍රැඳීමෙ හැකියාව වැඩියි. එමෙන්ම ඇණයක් මගින් තුවාල වීමෙ හැකියාව ද ඉහලයි. එම නිසා විෂ බීජ රඳවා ගැනීමෙ හැකියාව ඇති මලකඩ සහිත යකඩ ඇණයකින් තුවාල වූ විට පිටගැස්ම සෑදීමෙ අවධානමක් තිබෙනවා.